Mini encyklopedia logopedyczna:
AFAZJA – objaw uszkodzenia mózgu (np. wskutek nowotworu, udaru, wypadku, choroby neurodegeneracyjnej), polegający na utracie zdolności mowy lub/i jej rozumienia; afazja dzieli się m.in. na postać czuciową (pacjent nie rozumie mowy), ruchową (pacjent nie może mówić, ale nie ma problemów ze zrozumieniem mowy) i mieszaną (pacjent ma problemy z mową i jej rozumieniem).
DYSLALIA – nieprawidłowe wypowiadanie jednej lub kilku głosek.
DYZARTRIA – zaburzenie mowy związane z uszkodzeniem lub wadą anatomiczną aparatu artykulacyjnego (np. gardła, języka, podniebienia, krtani); dyzartria jest częstym objawem postępujących chorób neurodegeneracyjnych jak np. stwardnienie rozsiane czy boczne, choroba Parkinsona itd.
GAMMACYZM – błędna realizacja głoski [g].
GIE??KOT – tzw. mowa bezładna, za główne symptomy giełkotu uważa się szybkie tempo mowy, zaburzenia jej płynności, problemy z formułowaniem myśli.
JĄKANIE – „zacinanie się” podczas mówienia, pacjent powtarza sylaby, części wyrazów, czemu towarzyszy wyraźny wysiłek, stres, napięcie emocjonalne; najczęstszą postacią jąkania jest jąkanie rozwojowe ,które uwidacznia się w wieku dziecięcym, ale wyróżnia się również jąkanie nabyte, które może pojawić się u pacjentów dorosłych – jest ono objawem uszkodzenia lub chorób mózgu.
KAPPACYZM – błędna artykulacja głosek [k] i [g]
LAMBDACYZM – nieprawidłowa artykulacja głoski [l]
MOWA BEZDŹWI??CZNA – ubezdźwięcznianie głosek dźwięcznych – np. zamiast dźwięcznej głoski b pacjent wypowiada jej bezdźwięczny odpowiednik, tj. p – „babcia” – „papcia”, „bal” – „pal” itd.; najczęstszą przyczyną mowy bezdźwięcznej są uszkodzenia słuchu, zaburzenia słuchu fonematycznego itd.
OPÓŹNIONY ROZWÓJ MOWY – Zbigniew Tarkowski jest zdania, że opóźnienie rozwoju mowy, to znacznie niższa sprawność językowa, dotycząca zarówno mówienia, jak i rozumienia, powstała w okresie kształtowania się mowy dziecka i spowodowana różnymi czynnikami. Natomiast według Ewy Skorek uważa, że opóźniony rozwój mowy, to późniejsze pojawianie się poszczególnych etapów rozwoju mowy o około sześć miesięcy i więcej.
PARAROTACYZM – zamiana głoski [r] ma inną głoskę.
PARASYGMATYZM – dziecko zastępuje głoski z danego szeregu (syczącego, ciszącego i szumiącego) innymi głoskami.
ROTACYZM – inaczej reranie – błędna artykulacja głoski [r]
SEPLENIE MI??DZYZ??BOWE – mówienie z językiem między zębami. W języku pilskim żadna głoska, niezależnie od wieku dziecka, nie powinna być wypowiadania z widocznym językiem.
SYGMATYZM– inaczej seplenienie, czyli błędna artykulacja głosek z tzw. szeregów: syczącego, ciszącego i szumiącego.
SZEREG CISZĄCY – głoski [ś], [ź], [ć], [dź].
SZEREG SYCZĄCY – głoski [s], [z], [c], [dz].
SZEREG SZUMIĄCY – głoski [sz], [ż], [cz], [dż].